Boom der goden en heksen
Walnootbomen behoren tot de oudste bomen die we kennen. Hun geschiedenis gaat terug tot in het jaar 7 000 v.Chr. Vanuit hun thuisland Perzië kwamen zij terecht in Centraal-Azië, China en Griekenland later ook via de Romeinen naar Europa.
De walnoot heeft altijd in mythologie, volksgebruik en hekserij een belangrijke rol gespeeld.
Mythologie
In de Griekse mythologie was de walnoot symbool van wijsheid.
Bij de Grieken en Romeinen was hij aan Zeus/Jupiter, god van de licht, de hemel en het weer, gewijd. De vruchten waren godenspijs en werden daarom ‘jovis glans’ (noten van Jupiter) genoemd. In liefdesaangelegenheden konden zij succesvol ingezet worden. Het eten van walnoten versterkte gevoelens van liefde. Door zijn zachte kern die zich achter de harde schil verbergt, was de walnoot zinnebeeld voor het wezenlijke dat zich achter uiterlijkheden verbergt.
In het verhaal van Karya wordt de god Dionysos verliefd op het mooie meisje. Toen zij stierf veranderde hij haar in een walnootboom. De godin Artemis bracht dit nieuws naar Karyas vader, die ter nagedachtenis aan zijn dochter, naast de boom een tempel liet bouwen (tempel van Artemis Karyatis). De zuilen van notenhout kregen de vorm van jonge vrouwen, de kariatiden.
Bij de Romeinen werd de walnoot in verband gebracht met Juno, godin van vrouwen en het huwelijk. Walnoottakken en-bladeren werden over het getrouwde stel gegooid om hun vruchtbaarheid te bevorderen.
In een legende wordt verteld dat de Wijzen uit het Morgenland ook walnoten aan Jezus gaven als symbool voor wijsheid.
Volksgebruik
In verschillende Europese landen geloofde men lange tijd dat de walnoot bescherming zou bieden tegen
heksen en boze geesten. Een heks zou zich niet langer kunnen bewegen wanneer men onder haar stoel of op haar schoot enkele walnoten legde. De bliksem zou een notenboom nooit treffen, maar wie onder een notenboom in slaap viel, zou nooit meer wakker worden. Het eten van walnoten zou helpen tegen de beet van een hond met hondsdolheid en cariës voorkomen.Walnoten waren het symbool van
vruchtbaarheid. Daarom gooide men in Zuid-Duitsland een mand met walnoten in de slaapkamer van de bruid. Van het geluid dat de noten op de houten vloer veroorzaakten, het ‘poltern’, is het Duitse gebruik van de ‘Polterabend’ (feest voor de dag van de huwelijkssluiting) afgeleid, waar tegenwoordig vooral serviesgoed stuk gegooid wordt.Walnoten waren een veel gebruikt
liefdesorakel. Wanneer men twee noten in het vuur legde en deze bij elkaar bleven liggen, dan was dat een teken dat ook het stel harmonisch bij elkaar zou blijven. Maar wanneer de noten krakend uit elkaar sprongen, voorspelde dit een turbulent huwelijk.Een ander liefdesorakel was het gooien van een stok in de walnootboom. Wanneer hij bleef hangen, zou het meisje binnen het jaar gaan trouwen.
Wanneer men een kussensloop met walnootbladeren vulde, hoopte men daarmee nachtmerries te verdrijven. Takken van de notenboom rond het huis gehangen, beschermden het tegen blikseminslag.
In de Middeleeuwen was men ervan overtuigd dat het eten van walnoten mentale en lichamelijke kracht zou bevorderen. Daarom smeerde men de penis met een aftreksel van notenbladeren in, om de potentie te verhogen.
Van buitenechtelijke kinderen werd gezegd, dat zij ‘van de notenboom gevallen zouden zijn’. Voor het huis van de moeder plaatste men een stroman.
In
China noemt men de walnoot hu-táo, wat ‘barbaarse perzik ‘betekent. Men zag een gelijkenis tussen noot en perzik door het groene omhulsel van de walnoot. Perziken zagen er vroeger anders uit dan tegenwoordig. Zij waren kleiner en tot kort voor hun rijpheid groen; zij leken dus op een walnoot.De Chinezen noemen de walnoot ook wel wan-sui-tzu, ‘vrucht van tienduizend jaar’, waarschijnlijk omdat het om een zeer oude vrucht gaat.
In het
Oude Testament zegt koning Salomo vreugdevol over zijn walnootbosje: ‘ik ging in de notentuin om de vruchten van het dal te aanschouwen.’Het is een oud gebruik in Poitou (Frankrijk) dat bruid en bruidegom rond de grote walnootboom in het centrum van het dorp dansen. Men gelooft dat de bruid daardoor veel melk voor de baby, die gaat komen, zal produceren.
Op het platteland in Frankrijk legden mannen stiekem walnootbladeren in de schoenen van hun geliefden om zich te verzekeren van diens liefde en trouw.
Het woord walnoot betekent ‘welsche noot’. Welsch is een oud Teutoons woord en betekent vreemd. Met Welschland bedoelde men meestal Italië.
Maar in walnootbomen zag men ook het boze. In de 17e eeuw geloofde men in Italië dat een walnootboom, de
Boom van Benevento, de plek was, waar heksen vergaderden. Volgens een legende liet de bisschop de boom verwijderen, inclusief de wortel. Tevergeefs. Op dezelfde plek groeide in hoog tempo een nieuwe heksenboom.
Volgens een andere legende worden wij ervoor gewaarschuwd om een notenboom te dicht bij een stal te planten omdat anders het vee ziek zou worden. Ook zouden reizigers liever niet onder een notenboom overnachten omdat zij anders niet meer wakker zouden worden.
Er zijn ook allerlei verhalen over de schaduw die de kroon van de walnootboom geeft. Zo zou volgens de geschriften van Pliny (Romeins schrijver uit de 1e eeuw n. Chr.) de schaduw van de notenbladeren de hersenactiviteit nadelig beďnvloeden. Hij beweerde dat de walnootboom overal waar hij geplant werd ongeluk bracht.
Aan de walnoot schreef me soms tegengestelde invloeden toe. Aan de ene kant werden de noten vanwege hun gelijkenis met het menselijke brein ingezet
tegen hoofd- en hersenaandoeningen, aan de andere kant zouden zij juist hoofdpijn veroorzaken.