(Vogellijm)

Viscum Album (bot.)

Mistletoe (Eng)

Gui des Druides (Frans)

Mistel ( Duits)

Loranthaceae - vogellijmfamilie

Maretak is een geheimzinnige plant die we in Zuid-Limburg en Noord-Frankrijk op Canadese populieren, lijsterbessen, hoogstamfruitbomen, wel eens op een eik en in Zuid Frankrijk op een bepaald soort spar zien groeien. De geheimzinnigheid heeft te maken met de betekenis die de Maretak in de Germaanse, Keltische en Griekse Mythologie had.

Maretak betekent heksentak, vogellijm slaat op het kleverige sap in de witte bessen en viscum album is de Latijnse naam voor wit slijm.

Maretak is een struikachtige halfparasiet met smalle, geelgroene, lederachtige blaadjes die vooral tijdens de wintermaanden opvallen als de bomen kaal zijn.

De tegenoverstaande bladeren zijn smal, geelgroen, een beetje lederachtig en hebben een wigvormige basis.

De bloei vindt plaats in april/mei. Maretak is tweehuizig, d.w.z. dat er een vrouwelijke en een mannelijke plant bestaat.

De mannelijke bloempjes zijn vier-of zestallig groter en opvallender dan de vrouwelijke. de vrouwelijke bloempjes zijn viertallig.

De vruchten zijn bijna witte, iets doorzichtige bessen met een dunne schil die twee afgeplatte, ovale zaadjes en zeer kleverig sap omhullen. Merels, maar vooral lijsters eten deze bessen. De reden waarom Maretakken slechts in bepaalde streken voorkomen, zou ermee te maken hebben dat lijsters op hun trektocht graag op de hoge Canadese populieren neerstrijken en daar hun ontlasting laten vallen nadat zij de bessen gegeten hebben. Maretakzaden worden door de vogelmaag niet verteerd en hechten zich, ingepakt in uitwerpselen, in de bastgleuven van bomen. Deze uitwerpselen dienen de kiemende zaden als meststof. Vanuit het kiemende zaadje ontwikkelt zich een kiemstengel die zich van het licht af naar de tak richt. Wanneer hij deze raakt, ontstaat er een zuignap die zich vasthecht. Van hieruit groeien er zogenaamde boorwortels die via de schors de boom indringen en zich zo vasthechten. Weliswaar moet de boom wat voeding (vooral zouten) aan de Maretak afstaan, maar hij heeft daar weinig last van. In de literatuur over de Maretak kwam ik het verhaal tegen dat vooral perenbomen door Maretakken dood kunnen gaan.

In Schwäbische Alp (Duitsland) werd Maretak aan geiten als voer gegeven en daarom "Bocksfutter" of "Geisskrut" genoemd. Tegenwoordig staat hij onder natuurbescherming.

In zijn jeugd groeit de Maretak, zoals vele boomorchideeën en (korst) mossen traag. Hij heeft voor een succesvolle groei een bepaald microklimaat nodig: mist, veel regen en ochtenddauw tijdens de zomermaanden.

Het sap van de bessen werd vroeger gebruikt voor het vervaardigen van de lijm, die op lijmstokken werd gestreken om zangvogeltjes te vangen.

Maretak is een mythische plant. De gouden toverroede waarmee de Griekse held Aeneas toegang tot de Onderwereld verkreeg, zou een Maretak geweest zijn. In het Germaanse epos  Edda wordt beschreven hoe de blinde god Hodur de zonnegod Balder met een Maretak als lans gedood heeft.

Voor de Druïden, de Keltische priesters van de oude Galliërs en Brittanniërs, was niets zo heilig als een Maretak die op een eik groeide. Hij moest met eerbied en in de zesde maand (van de Keltische kalender) met een gouden mes gesneden worden. Poeder van deze takken zou de vruchtbaarheid bij vrouwen bevorderen. Tevens geloofden zij dat Maretak een middel tegen vergiftigingen zou zijn.

Zoals je misschien weet, is mistletoe het belangrijkste groen voor de Engelse en Canadese kerst als symbool voor vriendschap, liefde, geluk en een lang leven. Het kussen onder een struikje mistletoe is dus een oude volksgewoonte.

In Frankrijk geeft men elkaar een Maretak op nieuwjaarsdag "Au gui l’an neuf".

Dit is niet gemakkelijk. Wanneer je in Zuid-Limburg op een wandeling een afgewaaide maretak met bessen vindt, kunt u het proberen door een pitje in kippenmest in te pakken en in een gleuf van de bast van een appel (peren)- boom of populier te stoppen. U kunt meerdere pitten op meerdere plekken proberen. Het zou je wel eens kunnen lukken.