Heilige Vijg
De vijgenboom (ficus) wordt bij vele volkeren als h
eilige boom vereerd. Hij is naast de olijfboom en de druivenstruik symbool van vruchtbaarheid, overvloed en ontwaken.
Wij komen hem vooral tegen in de Indiase godsdienst waar een vanuit de hemel omlaag groeiende vijgenboom symbool van de wereld is. Het was de
bodhiboom (Ficus religiosa) waaronder Shakyamuni- Siddharta (later Boeddha) verlicht werd. Over zijn verlichting wordt het volgende verteld:Toen hij onder de vijgenboom ruste, de benen gekruist, de voetzolen naar de hemel gericht, de handen open, verscheen
Mara, een demon die de materie geschapen heeft en die de verlichting van Siddharta wilde verhinderen. Hij liet zijn drie dochters, die hem begeleidden, voor Boeddha dansen en zingen en er van alles aan doen om in hem seksuele gevoelens te wekken. Tevergeefs.
Het liet hem koud. Mara was woedend en stuurde zijn leger van monsters en wilde beesten op hem af. Orkanen, slagregens en lavastromen bedreigden de vijgenboom en de daaronder zittende asceet. De aarde schommelde heen en weer tussen de vier windrichtingen. Siddharta verdroeg deze verschrikkelijke aanval zonder één spier te vertrekken. De legers van het kwaad trokken zich uiteindelijk onverrichter zake terug.
Deze gebeurtenis symboliseert het neerdalen naar de onderwereld via het kanaal van de kosmische boom. De verlichte Siddharta overwint de verleidingen en verschrikkingen en wordt uiteindelijk Boeddha. Hij is een geworden met het universum, verschilt niet langer van de kosmische boom.
De vijgenboom is met zijn breed onderaards wortelsysteem, zijn smalle stam en zijn brede kroon voor de boeddhisten de wereldboom, beeltenis van verlichting, ontwaken, concentratie op latente energieën die nodig zijn voor de geestelijke metamorfose.
Tweehonderd jaar na de dood van Boeddha ondernam Keizer Ashoka een pelgrimreis naar Uruvela (nu Bodh-Gaya) in Sri Lanka. Hij liet om de vijgenboom heen een tempel met een open dak bouwen. Voor hem was dit een meditatieplek. Volgens een legende had keizer Ashoka diepe gevoelens voor de vijgenboom omdat de vijgennimf aan hem verschenen was. Zijn echtgenote werd jaloers en liet de boom door een tovenares achter een muur opsluiten. De keizer werd ziek, de boom eveneens. De tover moest opgeheven worden. Nadat dit gelukt was, stuurde Ashoka missionarissen door het hele land om het Boeddhisme te verspreiden.
De boom van Bodh-Gaya werd in de 6e eeuw n.Chr. door Casanka, een Bengaalse koning, vernield. Wonder boven wonder groeiden vanuit de wortel nieuwe takken en later een prachtige boom. In 1811 werd hij door de Engelse botanicus Buchanan-Hamilton ontdekt. 55 jaar later werd die boom helaas tijdens een hevig onweer ontworteld. Ook deze keer verschenen nieuwe loten vanuit de wortelresten die nog in de grond zaten. Voor de boeddhisten is dit het teken dat hun geloof gezegend is.
In de Griekse mythologie wordt de vijgenboom genoemd i.v.m. de strijd tussen oppergod Zeus en de Titanen die negen jaar duurde. Uiteindelijk werden de Titanen verslagen en, met uitzondering van Sykeus, naar de duisternis verbannen. Sykeus veranderde in een vijgenboom.
De vijgenboom werd vereerd als
boom van Dionysos, god van roes en extase. De godin
Demeter gaf de vijg aan het volk van Attica, waar zij troost zocht nadat haar
dochter Persephone door Hades ontvoerd was.
De vervloeking van de onvruchtbare vijgenboom door Jezus van Nazareth in het Nieuwe Testament wordt geïnterpreteerd als een veroordeling van het Joodse volk. Een verdroogde vijgenboom symboliseert daarom in de christelijke kunst de synagoge.
Volgens een legende liep de maagd Maria met de kleine Jezus langs een vijgenboom. Omdat zij vervolgd werden, opende hij zijn stam zodat zij zich daarin konden verstoppen.
Bij de Romeinen was de vijgenboom een vrouwelijk symbool omdat zijn hartvormige bladeren op de vagina lijken. Ieder jaar vierden de Romeinen een feest ter ere van Juno Caprotina, godin van de vijgenboom.
De vijgenboom was ook gewijd aan Bacchus, god van de wijn.
De inwoners van Cyrene versierden zichzelf met vijgenbladeren wanneer zij de vruchten aan Saturnus offerden.
De wolf zou de tweeling Romulus en Remus, grondleggers van Rome, onder een vijgenboom gezoogd hebben.
De Baylonische godin Ishtar verscheen in de gestalte van de goddelijke vijgenboom Xikum, ‘oermoeder in het centrum van de aarde’.
Gallische goden, de zogenaamde Dusii, werden in het Latijns als Ficarii, vijgeneters, beschreven.
De Italianen gebruiken tot op heden een seksueel getint gebaar, de 'manu in fica ', de vijgenhand. Dit gebaar komt oorspronkelijk uit de oriënt. Wijs-en middenvinger vormen hierbij samen met de uitgestrekte duim een Lingam-Yoni. Bij de Hindoes was dit de heilige Mudra, vereniging van mannelijke en vrouwelijke krachten. Maar de preutse christenen zagen hierin een obsceen gebaar.
De vijgenboom speelt een belangrijke rol in het Oude Testament bij de verdrijving uit het Paradijs. Adam en Eva aten van de verboden vijgenboom. Toen werden zij uit het Paradijs verdreven. Zij ontdekten dat zij naakt waren. Alle bomen die zij smeekten om hun te bedekken, wezen hen af, behalve de vijgenboom. Nadat hij hen zijn vruchten gegeven had, gaf hij hen ook zijn bladeren.
Botanische informatie over de vijg