In de mythen van bijna alle volkeren op aarde vinden wij het beeld van de 'kosmische boom', waarvan de stam als middelpunt van de wereld de hemel draagt. Hij verbindt de verschillende werelden met elkaar: de hemel, de aarde en de onderwereld. Je zou kunnen zeggen dat det zinnebeeld van de boom de meest fundamentele, geweldigste en oudste oersymbool van de mensheid is.

De boom heeft ook de functie van hemelladder waardoor het voor de sjamaan mogelijk is, zich van het ene niveau van werkelijkheid naar het andere te begeven. In de natuurreligies van het sjamanisme zijn de beelden van het symbool boom verschillend. Er waren volkeren die geloofden dat er drie wereldbomen zouden bestaan: één in de hemel, één op aarde en één in de onderwereld. Ook bestond er het idee dat er vanuit de boom nieuw sjamanen zouden groeien en dat de takken de zielen van ongeboren kinderen in vogelgestalte zouden herbergen.

De sjamaan beklimt de wereldboom volgens een ritueel tijdens zijn initiatiefase. Wanneer zijn leertijd afgesloten is, klimt hij tot in de hemel. De boom heeft, afhankelijk van de hoeveelheid hemelen, vaak zeven of negen takken.  Deze worden door geestelijke wezens en goden bewoond. De hoogste god woont in de hoogste hemel.

Voor zijn weg naar de hemel of de onderwereld heeft de sjamaan een trommel nodig. Het is een soort voertuig naar andere sferen van werkelijkheid. Hij vervaardigt deze trommel vaak van een berkentak. Daarmee verandert hij het fallussymbool (de mannelijke tak) in een Yoni- symbool (de vrouwelijke trommel).

Door het trommelen raakt de sjamaan in trance en gaat in deze toestand op reis door de verschillende niveaus van de schepping. De trommel geeft de  benodigde energie want hij moet op zijn weg een aantal verleidingen weerstaan.

De Ashvattha boom (ficus religiosa) is het Indiase symbool van de kosmische of levensboom. Het is een als heilig vereerde vijgenboom die onsterflijk is omdat zijn takken tot diep in de aarde reiken en daar, met de aarde vereend, steeds nieuwe bomen laten groeien.

In de Bhagavad- Gita (heilige schrift ) beschrijft Mahavishnoe in zijn incarnatie als Krishna de Ashvattha boom als volgt:

de Hoogste God sprak:

De onvergankelijke Ashvattha vijgenboom, wiens bladeren de vedische hymnen zijn, heeft zijn wortels boven en zijn takken beneden. Wie hem kent, die kent de Veda’s, d.w.z. is alwetend. '

Deze boom is identiek met de gehele schepping.

Maar er zijn nog andere bomen die in India als heilig vereerd worden b.v. de Kadamboom, de Jambuboom en de Banyanboom.

In de Griekse mythologie is sprake van de levensboom die door de goddelijke nimfen, de Hesperiden samen met de honderdhoofdige draak Ladon bewaakt wordt. Hij draagt gouden appels, die Gea, godin van de aarde, als huwelijkscadeau voor oppergod Zeus en zijn gemalin Hera daar liet groeien.

De mooie goddelijke jongeling Adonis zou uit de stam van een boom geboren zijn.

Beroemd zijn de Heilige Olm van Ephesos en de heilige bomen die op de verschillende tempelterreinen groeiden en vereerd werden, b.v de olijfboom op de Acropolis, de palmboom op Delos en de wilg op Samos. In het Heiligdom van Aesculapus te Cos stond de heilige cipres. Pindaros (500 v.C.) bericht over de heilige olijfboom waarvan met een gouden mes erekransen gesneden werden.

Bekend is ook dat koningen onder heilige bomen gekroond werden.

Ook Rome kende bomen die vereerd werden. Vaak werden onder hen altaren opgezet. De heilige vijgenboom van Romulus werd tot in de tijd van het keizerrijk vereerd. Op de helling van de Palatinus groeide een cornus, één van de belangrijkste heiligdommen van het oude Rome. De schrijver Plinius zegt, dat bomen de eerste tempels van de goddelijke wezens waren.

In het oude Egypte vereerde men een aantal heilige bomen, b.v. de Ishedboom en de Nijlacacia. Bijzondere betekenis had de Heilige Sykomoor, een vijgenboom. Het is de boom die het rijk van de dood, maar ook van de hemel der goden voorstelt. De hemelgodin Nut verscheen aan de overledenen in de gestalte van een boom, om hen in het rijk van de dood met spijs en drank welkom te heten.

De phrygische god Attis werd in een den vereerd en in de Iranese traditie was de gaokerana de boom des levens. Wanneer men zijn vruchten at, bleef men eeuwig jong.

Bij de Soemeriers werd de hemelboom reeds voor meer dan 5000 jaar vereerd. In het gezang van Eridu werd hij op bijzondere wijze verheerlijkt. Zijn witte wortels reikten tot diep in de aarde. Hij groeide op het middelpunt van de wereld, zijn loof diende als legerstede voor Zikum, de Moeder. Geen mens heeft ooit het hart van dit Heilige Huis van de machtige Moeder, dat zijn schaduw uitbreidt als een bos, betreden.

In het Egypte van de faraonen, waar bomen zeldzaam waren, troonden de goden in het oosten op een hoge, Heilige Sycomoor. Tegenover, in het westen, aan de grens van de woestijn, woonde de ‘Vrouwe van de Sycomoor, de goddelijke koe Hathor die de hele wereld geschapen heeft. Op een oude afbeelding ontstijgt zij het loof van een boom om de net overledenen te begroeten. Met water en brood heet zij hen welkom. Op de takken van de Sycomoor zitten de zielen van de overledenen in de gestalte van vogels. Door bemiddeling van de heilige boom keren de geesten terug in de schoot van de goddelijke wereld.

De religieuze verering van bomen was vooral belangrijk bij de Germanen en de Kelten. Eiken, essen, linden, beuken, witte meidoorn en vlier hadden een bijzondere betekenis.

Aan het begin van onze tijdrekening was het grootste gedeelte van Europa met oerbossen bedekt. Voor de mensen die toen leefden, waren de ervaringen in en met het bos het fundament van hun existentie. Zij stonden in een symbiotische relatie met bossen. Bomen waren schepselen als mens en dier. Individuele bomen hadden namen, men praatte met hen en smeekte de geest van de boom om vergeving, wanneer het noodzakelijk was, hem te vellen. Werd een boom zonder noodzaak gekapt, dreigde de doodstraf. Volgens een Germaanse wet moest de wond die iemand aan een levende boom toebracht door het schillen van de schors met de ingewanden van de dader "verbonden" worden.

De Letten gebruikten die grootste eik die in hun heilig bosje stond als orakel. Het is zelfs bekend dat men bomen met elkaar liet trouwen.

Altaren kende men bij de Germanen niet. Op de offersteen werden offers aan de goden gebracht. Deze zaten tijdens de ceremonie onzichtbaar op de takken van de heilige bomen, op stenen of bij bronnen. Geofferd werden vaak de hoofden van paarden. De rest van het paard werd in het bos aan takken opgehangen.

Bomen in het heden

Tegenwoordig zijn respect en bewondering voor bomen als levende wezens voor een groot deel verloren gegaan. Bossen worden op grote schaal gekapt voor de bouw, voor meubels, papier, brandhout  en vooral om er veel geld mee te verdienen, zonder dat er nieuwe bomen geplant worden. Gelukkig zijn er een aantal herbebossingsprojecten in de wereld, maar lang niet genoeg, om de gekapte bomen te vervangen. Wij moeten zuinig zijn op onze bomen in het bos, in parken, tuinen en steden, want zonder bomen, die ons de nodige zuurstof leveren, kunnen wij niet leven. Bomen kunnen naast schaduw ook troost en ontspanning geven. De Wereldboom is er nog steeds voor diegene die open staat voor zijn taal en zijn uitstraling.

Startpagina