Wijsheid van de hazelaar
Sinds de Middeleeuwen waren hazelaars heilig. In Ierland waren vooral drie bomen belangrijk: de
appelboom om zijn schoonheid, de eik om zijn kracht en de hazelaar om zijn wijsheid. Deze bomen waren zo heilig dat men met de dood bestraft werd wanneer men hen kapte of beschadigde.
De Romeinen noemden Schotland Caledonia, afgeleid van cal-dun wat hill of hazel betekent. Voor hen was Schotland het land van de hazelaars.
Wilde hazelaars groeiden in de oudheid overal in Europa. Hun vruchten waren belangrijk voedsel voor de Zwitserse meeren-bewoners. Takken van de hazelaar werden ook gebruikt om druivenstruiken te steunen. Wilde geiten, die men ving, werden gebraden aan de spit, gemaakt van een hazelaar tak.
In de Griekse mythologie was de hazelaar gewijd aan Hermes (Mercurius). Hermes was boodschapper van de goden, maar ook god van de handel, het handwerk, welsprekendheid, intelligentie, het reisavontuur en de dieverij. Hij werd vaak afgebeeld met een staf, de
caduceus, een grote reishoed en sandalen. Volgens een Griekse legende stapte hij als klein kind uit zijn bedje op zoek naar avontuur. Hij was bijzonder vindingrijk. Hij spande b.v. enkele draden over een schelp. Klaar was de lier die hij vituoos kon bespelen. Eens, toen Hermes honger had, stal hij een os van Apollo (god van de zon). Toen Apollo dit ontdekte en net kwaad wilde worden, speelde Hermes op zijn lier. Apollo was geroerd en vergat Hermes te straffen. Deze was hem zo dankbaar dat hij zijn lier aan Apollo cadeau gaf en daarvoor een magische staf, de caduceus (een hazelaartak) ontving, die hem wijsheid, rijkdom en veiligheid verleende. Alles wat hij met deze staf aanraakte, veranderde in goud.
Hermes kon zich met zijn vleugels gemakkelijk door de lucht bewegen. De toverstaf was versierd met linten, die later afgebeeld werden als slangen. De caduceus werd het
symbool van artsen. De twee slangen die zich rond de staf winden, symboliseren gezondheid en ziekte, leven en dood, want het gif van slangen kon vroeger gebruikt worden als geneesmiddel of om iemand te doden.
Bij de oude Romeinen was de hazelaar het symbool van vrede.
In Ierse legenden hoort de hazelaar bij zalm en water, b.v. in de legende over Connla’s Well, waarschijnlijk de bron van de rivier Shannon. Deze bron is omgeven door negen hazelaars. Zij symboliseren schoonheid en wijsheid (bloemen en vruchten). Wanneer de noten in de bron vallen, eet de zalm hen op. De vlekken op zijn rug geven aan, hoeveel hazelnoten hij gegeten heeft. Zo werd de zalm ontvanger van alle kennis.
Dat de hazelaar in verband werd gebracht met het element lucht en de snelheid van beweging, heeft te maken met de zalm, want de zalm beweegt zich soepel en snel door het water. Af en toe springt hij zelfs de lucht in.
Volgens de
Keltische mythologie was de hazelaar aan de Witte Godin van de vruchtbaarheid gewijd. ‘Mevrouw Hazel’ gold als zinnebeeld van leven, vruchtbaarheid en vernieuwing.Bij de oude
Germaanse volkeren was de hazelaar symbool van de mannelijke potentie. Men plantte hazelaars in de hoop dat de kracht van de voedingsrijke noten op de man over zouden gaan. De hazelaar was gewijd aan oppergod Thor. Thor was de baas over bliksem en donder, en men vertrouwde erop dat hij ‘zijn’ boom niet zou vernietigen.
Volksgebruik
In oude graven vond men staven van hazelaarhout die toen gebruikt werden als toverstaf.
Hazelaartakken werden altijd al gebruikt vanwege hun bijzondere krachten. Men kon ermee water, mineraaladers en aardenergieën vinden. Hij was de
wichelroede die de vorm heeft van een Y. Vòòr de 17e eeuw gebruikte men hazelaartakken ook om dieven, moordenaars en schatten te vinden.Tijdens de Middeleeuwen werd door de ‘lex ripuaria’ (Germaanse wet) de hazeltover verboden, maar de mensen bleven hazelaartakken verder gebruiken als toverstaf om dreigingen af te weren. Kinderen mochten niet met een hazelroede geslagen worden omdat zij anders krom zouden groeien.
De praktijk van het wichelen
wordt ook tegenwoordig nog uitgeoefend. De wichelaar die naar water, aardstralen
of mineralen zoekt, zou bij de ontdekking een lichte siddering van zijn pols of
plotselinge hitte of koude voelen. Ook wilgentakken werden gebruikt als
wichelroede.
In Schotland is het een oud gebruik om hazelnoten de namen van geliefden te geven en hen dan op gloeiende kolen te leggen. Wanneer zij rustig zij aan zij blijven branden, is dat een teken dat de geliefden elkaar trouw zullen blijven. Wanneer de noten barsten en van elkaar af rollen, zal één van de twee ontrouw worden.
Hazelaartakken kunnen ook gebruikt worden om poëtische en magische inspiratie op te wekken. Een oude Engelse methode om een krachtige toverstaf te verkrijgen is om tijdens zonsopgang op een woensdag (de dag van Hermes) in de lente of in het najaar met een sikkel een hazelaartak af te snijden.
Hazelnoten brengen geluk wanneer men er een ketting van rijgt en in huis ophangt. Een hazelnootketting gaf men vaak aan een bruid om haar geluk te wensen. Het eten van hazelnoten bevordert wijsheid en vruchtbaarheid.
Dunne hazelaartakken werden ook rond kronen gewonden, de zog. ‘wishing caps’, om de dragers geluk toe te wensen. Zeelui namen hazelaartakken mee om hen te beschermen tegen stormen.
De Druïden konden onzichtbaar worden door het dragen van hazelaartakken. Deze beschermden ook tegen blikseminslag en vuur wanneer men hen rond het raam bevestigde.
Het werkt op dezelfde manier wanneer men een hazelaar naast het huis plant.
Wie onder een hazelaar in slaap valt, zal in het rijk der feeën ontwaken.
Veel hazelnoten in het najaar duiden op veel buitenechtelijke kinderen in het voorjaar.
Volgens een christelijke legende belandde de heilige Maria in een noodweer en werd voor de bliksem beschermd door een hazelaar. (Statistisch gezien wordt de hazelaar minder vaak door de bliksem getroffen dan andere bomen)
Om zichzelf, zijn gezin en het vee tegen heksen, boze, geesten en slangen te beschermen, legde men hazelaartakken op het dak, onder het bed, langs de ramen en in de stal.
Volgens een oude sage kan men in de takken van de hazelaar zilveren sleutels vinden om daarmee schatkisten te openen.
Assepoester (sprookje van Grimm) wenste een hazelaartak om op het graf van haar moeder te planten. Het werd een toverboom die haar met prachtige kledij verzorgde.
Mozes zou m.b.v. een hazeltak in de woestijn Sinia water voor zijn volk gevonden hebben.